Yaratılışın Gayesi Allahü Teala’yı Bilmektir

Resul-i Ekrem Efendimiz (s.a.v.): “İnsanlar uykudadırlar, öldüklerinde uyanırlar” buyurmuşlardır. Allâhü Teâlâ insanları bu cihana kendisini bilsinler ve ona ibadet etsinler diye gönderdi ve “Ben insan ve cinleri ancak bana ibadet ve kulluk etsinler diye yarattım.” (Zariyat suresi, Ayet 56) buyurdu.
İbn-i Abbas (r.a.) Ayetteki ‘bana ibadet etsinler’ manasındaki ‘li-ya‘büdun’ kelimesini ‘li-ya‘rifun: beni bilsinler’ diye tefsir etmişlerdir. Nitekim “Muhakkak ben gizli bir hazineyim. Bilinmeyi sevdim de bilinmek için insan ve cinleri yarattım” mealindeki Hadis-i Kudsi de buna şahittir. Öyle ise Allâhü Teala’yı bilmek için çalışmalıdır. Bunun yolu da nefsi bilmekle ve nefsin hevasını, kötü ahlakını temizlemek suretiyledir. Peygamberimiz (s.a.v.) buna cihâd-ı ekber nâmını vermişlerdir.
Peygamber Efendimiz (s.a.v.) buyurdular ki:
“Ya Muaz! Allahü Teala’nın kulları üzerindeki hakkı nedir, bilir misin?”
“Allah ve Resulü en iyi bilir.”
“Ona ibadet ve kulluk edip hiçbir şeyi şirk koşmamaktır.” Sonra şöyle buyurdular:
“-Bunu yaptıklarında- Allahü Teala’nın onlara mutlaka vereceği karşılık nedir bilir misin?”
“Allah ve Resulü en iyi bilir.”
“Kullarına azap etmemektir.”
“Eşhedü enla ilahe illallah ve eşhedü enne Muhammeden abdühu ve resulüh” şehadetini kalbinden sıdk (ihlas) ile söyleyen her kula muhakkak Allahü Teala cehennem ateşini haram kılar.”
Günahkar Müslümanların cehennemde azap olunmalarının sebeplerinden biri ise gizli şirk yani riya (ve gösteriş)tir. Amelleri riyadan temizlemek lâzımdır. Riyanın zıddı da ihlâstır. Nitekim Resul-i Ekrem Efendimiz yukarıdaki Hadis-i Şeriflerinde sıdk (ihlas) ile buyurarak ümmetine bu manayı işaret etmişlerdir. Sıdk ve ihlas, kasır akıllarla elde edilmez. Bunun yolu, ancak bir hakiki mürşid-i kâmile bağlanmaktır. (Aziz Mahmud Hüdai, Risale-i Cem‘ u Tefrik)